Knooppunt Kerken en Armoede
Samen tegen armoede – hoofdstuk 7
Samenwerking
De titel van deze brochure is niet voor niets ‘Samen tegen armoede’. Samenwerking is vooral een sleutelwoord in een tijd waarin er steeds meer een beroep wordt gedaan op kerken om iets te betekenen voor mensen in de knel, terwijl tegelijk mensen en middelen daarvoor steeds beperkter worden en de problematiek ingewikkelder.
Nut en noodzaak van samen optrekken
Diaconale organisaties zoeken steeds vaker de samenwerking met elkaar en met andere organisaties en instellingen. Het kost wel wat tijd en energie om de contacten te leggen en samenwerking tot stand te brengen, maar het is steeds harder nodig en het biedt uiteindelijk veel voordelen. De meerwaarde van samenwerking zit onder meer in de volgende zaken.
Tijdsbesparing
Bij een toenemend aantal mensen dat bij de kerken aanklopt met problemen en een gelijktijdige krimp in het aantal mensen dat die ondersteuning kan geven, kan samenwerking veel tijdsbesparing opleveren. Door hulpverlening samen te doen, kun je ook voor elkaar ‘invallen’, bij vakantie of andere afwezigheid.
Expertise delen
Het is, zeker in kleinere plaatsen met kleinere teams, onmogelijk om als individuele diaconale organisatie alle expertise in huis te hebben. In brede samenwerking kun je van elkaar leren en elkaars kennis en vaardigheden ‘poolen’. Het voorkomt ook het meermalen ‘uitvinden van het wiel’.
Steun en inspiratie
Met mensen vanuit diverse achtergronden samen optrekken voor dezelfde zaak werkt vaak heel plezierig en stimulerend.
Betere mogelijkheden voor hulpaanbod
Het hulpaanbod vanuit de kerken kan kwalitatief en kwantitatief beter worden door samenwerking. Met samenwerking en een goed netwerk is betere afstemming mogelijk, ook met noodfondsen, voedselbank, maatjesprojecten en anderen in de ‘hulpverleningsketen’. De ‘intake’ wordt beter en biedt ook meer mogelijkheden om te voorkomen dat cliënten op meerdere plekken met dezelfde hulpvraag langsgaan.
Ook het bekendmaken van de mogelijkheden onder de doelgroep wordt makkelijker als je het samen doet.
Meer zichtbaarheid
Samen kun je beter zichtbaar zijn voor de doelgroepen, voor de media, voor andere organisaties en voor de politiek.
Nieuwe initiatieven
Het is gemakkelijker om nieuwe initiatieven op te starten wanneer je al in een netwerk of samenwerkingsverband zit met anderen die actief zijn in armoedebestrijding.
Eén aanspreekpunt voor de gemeente
Gemeenten en gemeentelijke instellingen zijn vaak oprecht geïnteresseerd in de ervaringen van maatschappelijke organisaties en kerken. Dat geldt vooral sinds de invoering van de Wmo en decentralisatie van andere regelingen in het sociaal domein. Maar als ze moeten praten met tien partners, werkt dat niet. Ze willen graag één gesprekspartner van gezamenlijke diaconale organisaties. Omgekeerd is de inspraak en beleidsbeïnvloeding voor de kerken een pittige klus die de nodige kennis en vaardigheden vraagt. Dus ook vanuit dat perspectief is bundeling van krachten een groot voordeel.
Het is niet altijd makkelijk om met meerdere kerken op één lijn te komen, maar rond diaconale thema’s is het vaak wel makkelijker dan op andere terreinen. En: verenig je vooral op een paar speerpunten waar je overeenstemming over kunt bereiken; steek niet teveel energie in verschillen.
Gezamenlijk het armoedebeleid volgen
Steeds meer armoedebeleid en uitvoering daarvan zijn lokaal. Er zijn mogelijkheden om dit beleid te volgen en er invloed op uit te oefenen. Samen sta je daarin sterker.
Er zijn verschillende mogelijkheden om samenwerking gestalte te geven. Daarbij is het steeds zaak om kritisch te beoordelen wat wenselijk en haalbaar is. Bepaalde samenwerking, zoals bij een diaconaal platform of een noodfonds, kan het beste in een geformaliseerde vorm. In andere gevallen is het beter elkaar de ruimte te geven, maar wel geregelde of informele contacten te onderhouden.
Wat kun je doen?
We benoemen een paar mogelijkheden van samenwerking, de kring uitbreidend van ‘binnen’ naar ‘buiten’.
Op het (inter)kerkelijk erf
- Zorg voor een goed contactennetwerk binnen de eigen kerkgemeenschap. Betrek daar ook voorganger, pastoraal werk, bezoekgroepen en gemeenteleden bij.
- Een diaconaal platform of andere overlegstructuur vormen met diverse diaconale partijen van diverse kerken in de eigen plaats of regio, is aan te bevelen. De bovengenoemde voordelen van samenwerking komen bij uitstek tot hun recht in diaconale platforms. Interkerkelijke samenwerking bij armoedebestrijding blijkt eenvoudiger te zijn dan op andere terreinen. Geloofsverschillen verdwijnen bij diaconaal werk al gauw naar de achtergrond.
- Een interkerkelijk noodfonds starten is een andere mogelijkheid. Een noodfonds biedt laagdrempelig tijdelijke financiële of materiële hulp aan mensen die door omstandigheden in geldnood verkeren. Kerk in Actie (van de Protestantse Kerk in Nederland) ontwikkelde een ‘gereedschapskist’ waarmee je kunt werken als je dit in je woonplaats op wilt zetten. Het opstarten van een kerkelijk noodfonds wordt daar in tien stappen beschreven (www.kerkinactie.nl/diakenen-zwo/armoede-in-nederland).
Partners in de hulpverlening
Samenwerking met ‘ketenpartners’ in de hulpverlening is vaak hard nodig. Denk dan aan voedselbanken, SchuldHulpMaatje en andere maatjesprojecten, thuisadministratie, formulierenbrigades, Stichting Present, Hulp in Praktijk (HiP), maatschappelijk werk, wijkteams. Zo kun je goed verwijzen en je hulpaanbod aanvullen met zaken waar anderen in gespecialiseerd zijn.
Participeren in een Stichting Urgente Noden (SUN) is een andere mogelijkheid. In 85 gemeenten in Nederland bestaat dit type noodfonds. In een SUN werken lokale overheid, donateurs, waaronder fondsen, kerken en dienstverleningsorganisaties samen.
Allianties en contacten met seculiere organisaties
Je aansluiten bij, of opstarten van, een plaatselijke ‘sociale alliantie’, armoedeplatform, armoedepact of een soortgelijk breed overleg of samenwerkingsverband kan veel opleveren. Daar vindt uitwisseling plaats tussen kerkelijke en niet-kerkelijke organisaties die actief zijn tegen armoede en sociale uitsluiting, Te denken valt aan cliëntenraden, belangenorganisaties, vakbondsafdelingen, ouderenbonden, gehandicaptenorganisaties, migrantenorganisaties, welzijnsorganisaties en huurdersverenigingen. Van daaruit kunnen ook gezamenlijke activiteiten worden ondernomen. De werkingssfeer is breder dan hulpverlening; ook belangenbehartiging en lobby horen er meestal bij.
Als een sociale alliantie een brug te ver is, dan is het goed om wel contacten te onderhouden met een aantal van de genoemde partners die daarin zouden deelnemen.
Je kunt ook bondgenoten zoeken op plekken waar je ze misschien minder verwacht. Bijvoorbeeld bij bedrijven, werkgeversorganisaties en serviceclubs (Rotary, Lions). Zij kunnen soms goed aanspreekbaar zijn op sociale doelen en hebben naast financiële middelen ook expertise in huis.